ЗАМАНАУИ САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ-САЯСИ РЕФОРМАНЫҢ БАСТЫ ҚҰРАЛЫ

0

Жамбыл облыстық  сайлау комиссиясының төрағасы С.Айдапкелов  Облыстық

«Ақ жол» және «Знамя труда» газеттеріне сұқбат берді.

Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаевтың «Egemen Qazaqstan» газетінде берген сұқбатында  елімізде жүріп жатқан саяси рефомаларға тоқталды.

Осыған орай,   елімізде жүргізіліп  жатқан саяси реформалар сайлау саласына қандай өзгерістер алып келді?

— Соңғы жылдары  «Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Конституциялық Заңына бірқатар өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Онда осы аумақтық сайлау комиссияларының төрағалары мен хатшыларын кәсіби тұрақты негізге көшіру туралы арнайы тармақ енгізілді.

Осылайша, 2019-2022 жылдар аралығында барлық деңгейдегі аумақтық сайлау комиссияларының төрағалары мен хатшылары кәсіби тұрақты негізде жұмыс жасады.

2023 жылдың қаңтарынан бас-тап облыстық аумақтық сайлау комиссиясының барлық жеті мүшесі, ал, қалалық және аудандық аумақтық сайлау комиссияларының үш мүшесі яғни, төрағалары, орынбасарлары мен хатшылары кәсіби тұрақты негізде жұмыс жасауда.

ҚР Орталық сайлау комис-сиясының және облыстық сайлау комиссиясының  ұйымдастыруымен аумақтық, округтік және учаскелік сайлау комиссиялары мүшелерінің кәсіби деңгейін арттыру бағытында көптеген ауқымды жұмыстар атқарылды.

Алдымен комиссия мүшелерінің сайлау жүйесіндегі білімі мен кәсіби біліктілігін шыңдауға арналған кезеңдік оқытулар, семинар-тренингтер, іскерлік ойындар және т.б іс-шаралары ұйымдастырылды.

Өткізілген іс-шараларда сайлау процесін ұйымдастырушыларға сайлаудың заң талаптарына сәйкес өтуіне және оның ашықтығын қамтамасыз етуге басымдықтар берілді.

Осы атқарылған жұмыстардың нәтижесінде облыстағы барлық денгейдегі сайлау комиссиялары мүшелерінің кәсіби деңгейі едәуір жоғарылады деп айтуға негіз бар.

Өйткені, өткен бес жылда сайлау комиссияларының сайлау процесін даярлауға өкілеттігі бар мемлекеттік органдар, саяси партиялар және қоғамдық ұйымдармен бірлесе отырып,  ҚР  Президентінің екі сайлауын, Парламенттің екі Палатасының (Сенат және Мәжіліс), барлық деңгейдегі мәслихат депутаттарының екі  сайлауын, Республикалық Референдумды және аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ және аудан  әкімдерінің сайлауын  заң талаптарына сәйкес өткізуі осының айғағы емес пе?

— Серғали Өмірзақұлы,  2024 жылы бұрынғы сайланған сайлау комиссиялары мүшелерінің өкілеттігінің аяқталуына байланысты аумақтық  және учаскелік сайлау комиссияларының жаңа құрамдары сайланды, ал олардың сапалық құрамы туралы сіз қандай пікірдесіз?

— ҚР Сайлау туралы заңына  сәйкес сайлау комиссияларының жаңа құрамдарын саяси партиялармен қоғамдық ұйымдардың ұсынысымен мәслихаттар қалыптастырады.

Аумақтық сайлау комиссияларының құрамдарына сайланған комиссия мүшелерінің 72,6  пайызы қайта сайланғандар, ал, 27,4 пайызы алғаш рет.

Айта кетуім керек, аумақтық сайлау комиссияларының құрамы ҚР сайлау туралы заңына енгізілген өзгерістердің негізінде ҚР Орталық сайлау  комиссиясымен  бекітілген біліктілік талаптарына сәйкес жасақталды.

Ал, учаскелік сайлау комиссияларының құрамдарына сайланған комиссия мүшелерінің 80 пайызы қайта сайланғандар, алғаш рет сайланғандары 20 пайызды құрады.

Әрине, алғаш рет сайланған комиссия мүшелерінің сапалық құрамы туралы пікір айту әлі ертерек.

Ең бастысы — бұл азаматтардың қоғам және заң алдындағы жауапкершілігінде.

Қазіргі таңда ҚР Орталық сайлау комиссиясының және Облыстық сайлау комиссиясының ұйымдастыруымен жаңадан сайланған комиссия мүшелерінің кәсіби деңгейін арттыру мақсатында оларға  арналған кезеңдік оқытулар, семинар-тренингтер, іскерлік ойындар және т.б іс-шаралар ұйымдастырылуда.

Одан кейін сайлау процесін ұйымдастыру кезінде олардың кәсіби деңгейі туралы пікір айтуға болады.

Екінші өзгеріс, Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаевтың 2020 жылдың 1 қыркүйегіндегі «ЖАҢА ЖАҒДАЙДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН: ІС-ҚИМЫЛ КЕЗЕҢІ» атты жолдауында ауыл әкімдері мен халық арасындағы байланысты нығайту мақсатында  әкімдерді тікелей халық сайлауы арқылы жасақтау қажеттігі айқындалды.

Осыған орай, 2021 жылы «Қазақстан Республикасының сайлау туралы» Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізіліп, әкімдерді сайлау  тікелей халыққа берілді.

Жалпы, 2021 жылдан бастап облыс көлемінде 135 аудандық маңызы бар қала және ауылдық округ әкімдерінің тікелей сайлауы өтті.

Кандидаттарды ұсыну барысында саяси партиялармен бірге жеке азаматтардың тарапынан өзін-өзі ұсыну  белсенділігі  едәуір артты.  Бұның айғағы, жоғарыда айтылғандай 135 округке 516 ауыл әкіміне кандидаттыққа үміткердің  өтініштері тіркелген.

Облыс көлемінде 135 аудандық маңызы бар қала және ауылдық округ әкімдерінің сайлауын өткізуге даярлық барысында сайлау өтетін округтердегі сайлаушылардың  бір пайыз қолдауына ие болып кандидаттыққа үміткер ретінде 391 адам өзін-өзі ұсынған, олардың ішінде 31 азамат  ауыл әкімдері болып сайланды немесе жалпы сайланған әкімдердің 30 пайызын құрады.

Өткен жылы алғаш рет Жуалы және Т.Рысқұлов аудандары әкімдерінің  пилоттық режимде сайлауы өтті.

Бұл сайлауда да саяси партиялар мен жеке азаматтардың тарапынан өзін-өзі ұсыну  белсенділігі жоғары болды.

Бұл үрдіс, қоғамды демократияландыру барысында азаматтарды мемлекеттік органдармен жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайлауға және оларға сайлануына, сайлаушылардың жаңа саяси мәдениетін  қалыптастыруға  және сайлаудың  ашықтығын қамтамасыз етуге  ықпалын тигізуде.

— Осы сайланған әкімдердің кәсіби денгейі туралы сіздің пікіріңіз қалай?

— Сайланған ауыл және аудан әкімдері өздері басқаратын округтермен, аудандарда мемлекетіміздің, халықтың  әл-ауқатын  көтеру мақсатында  қабылдаған бағдар-ламаларын орындау барысында көш басшысы болуы керек.

Ол үшін оларға білім, парасаттылық, ізденіс және жауапкершілік қажет.

Сонда ғана олар халықтың  сенімі мен қолдауына ие бола алады.

— Парламент Мәжілісі мен бар-лық деңгейдегі мәслихаттар депутаттарын сайлауы бойынша қандай өзгерістер енгізілді?

— «Қазақстан Республикасындағы Сайлау туралы» Конституциялық  Заңына енгізілген өзгерістерде, жаңадан сайланатын депутаттық корпустың таңдауын саяси партиялардан бөлек жалпы халыққа берілуінде және депутаттық мандаттарды бөлген кезде үш санат өкілдерінің: әйелдер, жастардың, мүгедектігі бар адамдардың саны жиынтығында партия алған депутаттық мандаттардың жалпы санының кемінде 30 пайызын құрауы тиістігі айқындалған.

Өткен жылы республика көлемінде Парламент Мәжілісі мен барлық деңгейдегі мәслихаттар депутаттарын сайлау науқаны өтті.

Мәжіліс пен облыстық мәслихат депутаттарының корпусы аралас сайлау жүйесі арқылы, яғни, кандидаттарды ұсыну партиялық тізіммен және бірмандаттық аумақтық округтер бойынша заң талаптарына сәйкес  қалыптастырылды.

Ал, қалалық және аудандық мәслихаттар толықтай мажоритарлық жүйемен бір мандаттық округтер арқылы сайланды.

Олардың ішінде өзін-өзі ұсынып депутаттық лауазымға ие болғандар саны 20 пайызды құрады.

Яғни, сайлау жалпы халықтық болды деп айтуға толықтай негіз  бар.

— Өңірдегі өтіп жатқан сайлау процесіне  қоғамдағы  саяси инс-титуттар қандай деңгейде атсалысып, азаматтық позицияларын танытып жүр?

— Әрине, жоғарыда айтып өткенімдей елімізде жүргізіліп жатқан саяси реформалар сайлау-шылардың сайлау процесіне тікелей араласуына, өз таңдауын  жасауына және олардың жергілікті жерлерде атқарушы органдардың шешім қабылдау процестеріне   қатысуға  толық мүмкіндіктер береді.

Бұндай оң өзгерістер өңірдегі саяси партиялармен қоғамдық ұйымдардың да жұмысын жандандыруға ықпал етуде.

Дәлел ретінде айтуым керек, облыста 135 округте өткізілген ауыл әкімдерінің сайлауына саяси партиялар тарапынан 125 азаматтар кандидаттыққа үміткер ретінде өтініш берген. Олардың 104 ауыл әкімдері болып сайланған.

Алайда,  осы қоғамдық   институттардың саяси науқан кезеңіне өз кандидаттарын  даярлаумен  іріктеуде жоғарыда қаралған арыз-шағымдарда көрсетілгендей,  олардың  кадрлық резервті қалыптастыруда әлі де жоспарлы түрде нақты жұмыстар атқармайтындықтарын көрсетеді.

Тағы да бір айта кететін мәселе, сайлаудың заң талаптарына сәйкес өтуіне және оның ашықтығын қамтамасыз етуге әр түрлі тараптардан қатысатын байқаушылардың рөлі үлкен.

Мысалы, өткен жылы өткен Парламент Мәжілісі мен барлық деңгейдегі мәслихаттар депутаттары сайлауында 5202 кандидаттардың сенім білдірген адамдарымен саяси партиялардың, өзге де акредиттелген қоғамдық бірлестіктердің, коммерциялық емес ұйымдардың және шет мемлекеттер халықаралық ұйымдардың байқаушылары мен БАҚ өкілдері қатысты.

Жоғарыда айтылып өткендей, сайлау барысындағы заң бұзушылықтардың орын алуын анықтаған негізінен байқаушылар.

Шынтуайтына келгенде, байқаушылармен сайлау процесін  ұйымдастырып өткізушілердің мақсаты бір, ол сайлаудың ашықтығын қамтамасыз ете отырып заң талаптарына сәйкес өткізу.

Біз осыны дұрыс түсінуіміз керек.

— Жалпы, сайлау процесін даярлау және өткізу кезінде  сайлаушылардың сайлауға қатысуына қандай ыңғайлы жағдайлар жасалынған, немесе қандай жаңа технологиялар мен әдістер қолданылуда?

— Сайлау туралы заңда сайлау  учаскелерін сайлаушыларға барынша қолайлылық туғызу мақсатында, жергілікті және өзге жағдаяттар ескеріле отырып  құру айқындалған.

Бүгінгі күні, облыста құрылған барлық 505 сайлау учаскелері заң талаптарына  сәйкестендірілген.

Бұл учаскелердің барлығында мүмкіндігі шектеулі азаматтардың учаскеге келіп дауыс беруіне толықтай жағдай жасалынған.

Әрбір сайлаушы сайлау жарияланған немесе тағайындалған сәттен бастап дауыс беру күніне 30 күн қалғанға дейінгі мерзімде тиісті жергілікті атқарушы органда сайлаушы ретінде тіркелуге құқылы.

Сайлау комиссиялары сайлаушылармен жұмыс істеуде жалпыға қолжетімді телекоммуникациялық желілердің мүмкіндіктерін пайдалануда.

Мысалы, кейінгі саяси науқандарда Орталық сайлау комиссиясының ұйымдастыруымен азаматтарды сайлау туралы барынша құлақтандыру шаралары ұялы байланыс операторларымен  СМС хабарламалар тарату арқылы жүргізіліп келеді.

Сонымен қатар, сайлауға дейін сайлаушылардың тізімін нақтылау шаралары әкімдіктерде құрылған колл-орталықтарда және дауыс беру күні учаскелік сайлау комиссияларымен Egov порталындағы  онлайн-сервистер арқылы сайлаушылардың дауыс беруіне жағдайлар жасалуда.

— Сайлау  процесін даярлау мен өткізу барысында өзіңіз айтып отырған телекоммуникациялық желілерде, байқаушылар тарапынан  жекелеген заң бұзушылықтар туралы жариялымдар болып тұрады, сол сияқты, талап-арыздарда құзыретті органдардың қарауына түсетін болар, олар бойынша қандай шешімдер қабылданды?

— 2023 жылдың көктемінде Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттарын және мәслихат депутаттарын сайлауы өткенін бәріңіз білесіздер.

Осы саяси науқанда үміткерлер тарапынан соттарға жалпы саны 14 талап-арыз түсті. Оның ішінде: 10 аудандық мәслихат, 2 облыстық мәслихат және 2 ҚР Парламенті Мәжілісі депутаттығына үміткерлерден түскен.

Мазмұнына қарай, 3 үміткердің декларациясы сәйкес келмеуінен, 2-сыбайлас жемқорлық фактісі бойынша өтелмеген сот шешімінің болуы, 1-мерзімнен бұрын үгіт жұмысын бастағаны бойынша, ал, 8-сайлау қорытындысының нәтижелерімен келіспеу бойынша қаралды.

Барлық талап-арыздар соттарда толығымен қаралды. Заңға сәйкес талап-арыздарын қанағаттандырусыз қалдыру туралы соттың қаулылары шықты.

2023 жылғы 5 қарашада өткен екі аудан әкімдерінің пилоттық сайлауы бойынша барлығы 4 талап-арыз түсіп, олардың себебі мемлекеттік қызмет саласындағы заңнаманың талаптарына сәйкес келмеуі бойынша болды. Яғни, комиссияның кандидаттың сәйкессіздігі туралы хаттамасымен келіспеу бойынша орын алған.

Ауыл әкімінің сайлауы бойынша 1-талап-арыз түсті. Онда кандидаттың мемлекеттік қызмет саласындағы заңнаманың талаптарына сәйкес келмеуі бойынша толтырылған сайлау комиссиясының хаттамасымен келіспейтіні жөнінде жүгінген.

Арыз иесінің талап-арызын қанағаттандырусыз қалдыру бойынша соттың шешімі шықты.

Сайлау комиссияларына тағылған айыптау мен келіспеу бойынша сотқа 1-талап-арыз түсті. Яғни, сайлау комиссияларының заң аясында өз жұмыстарының заңдылығын сот арқылы дәлелдеп, кандидатқа сот процесі кезінде заң талаптары түсіндірілді.

Жамбыл облыстық сайлау комиссиясына 2023 жылы жалпы саны 80-арыз-шағым түссе, оның ішінде 49-арыз-шағым 2023 жылғы 19 нау-рызда өткен Мәжіліс және барлық деңгейдегі мәслихат депутаттарының сайлауы бойынша тіркелген.

2023 жылғы 5 қарашадағы аудан әкімдері сайлауында 17-арыз-шағым қаралды. Мазмұнына қарай мемлекеттік қызмет саласындағы заңнаманың талаптарына сәйкес келмеуіне байланысты орын алды. Ал, 14-арыз-шағым өзге де сайлау процесіне қатысушылардан түсті. Дауыс беру күні әр түрлі жағдайлар болады. Мәселен, өткен жылғы сайлау науқандарында 15 факт орын алып, әр орын алған жағдай жеке-жеке қаралып, сайлауға қатысушыларға қатысты мемлекеттік органдар тарапынан тәртіптік жауапкершілік туралы хаттамалар толтырылды. Сондай-ақ түсіндірме жұмыстары да жүргізілді.

Барлық арыз-шағымдар  заңда белгіленген мерзімде қаралып, арыз иелеріне тиісті жауаптары берілді.

Жалпы арыз-шағымдардың  түсуі сайлаушылардың  арасында саяси сауаттылықтың, сайлауға қызығушылықтарының  артқандығын білдірсе, екінші жағынан сайлау процесін ұйымдастырушы органдардың жауапкершілігі мен тәжірибесін арттырады. Сайлау қоғамдық саяси науқан болғандықтан, барлық мемлекеттік органдар, үкіметтік емес ұйымдар, саяси партиялар, байқаушылар мен сенімді өкілдер тарапынан үлкен бәсекелестік ахуал қалыптасуы шартты жағдай.

Бұл барлық дамыған елдерде өтіп жатқан сайлаулардың тәжірибесінде көрініс табатын құбылыстар.

Сондықтан, қоғам ішіндегі кез келген тараптар өкілдеріне таңдау жасау құқығы шектелмеуі тиіс.

Біздің мақсатымыз, елімізде Қазақстан республикасының Прези-денті  Қ.Тоқаевтың  басшылы-ғымен жүргізіліп жатқан саяси реформаның  негізінде сайлау процесін заманауи талаптарға сәйкес үнемі жетілдіріп отыру болып табылады.

Сұхбаттасқан:

Жүрсінгүл ЖАҚЫП,

«Aq jol», 27 қаңтар 2024 жыл

Современная система выборов–

основной предмет политической реформы

Интервью председателя Жамбылской  областной избирательной комиссии  С.Айдапкелова областным газетам  «Ақ жол» и «Знамя труда»

Президент Республики Казахстан К.Токаев в интервью газете «Egemen Qazaqstan» остановился на политических реформах, происходящих в стране.

В связи с этим, какие изменения в избирательную систему привели политические реформы, проводимые в стране?

Внесены ряд изменений и дополнений в Конституционный закон «О выборах в Республике Казахстан», где был введен специальный пункт о переводе председателей и секретарей территориальных избирательных комиссий на профессиональную постоянную основу.

Так, с 2019 по 2022 годы председатели и секретари территориальных избирательных комиссий всех уровней работали на профессиональной постоянной основе.

С января 2023 года все семь членов областной территориальной избирательной комиссии, а также три члена городской и районных территориальных избирательных комиссии, то есть, председатели, заместители и секретари работают на профессиональной постоянной основе.

Проведена большая работа по повышению профессионального уровня членов территориальных, окружных и участковых избирательных комиссий, организованная Центральной избирательной комиссией РК и областной избирательной комиссией.

Сначала были организованы поэтапные тренинги, семинары-тренинги, деловые игры и другие мероприятия направленные на повышения квалификации и образования членов комиссии.

В ходе обучения организаторам избирательного процесса были даны приоритеты, направленные на соблюдение требований закона и обеспечения их прозрачности.

Есть основания полагать, что в результате проделанной работы значительно повысился профессиональный уровень членов избирательных комиссий всех уровней области.

Этому свидетельствуют процесс проведенных выборов за последних пять лет избирательными комиссиями совместно с соответствующими государственными органами, политическими партиями и общественными организациями, которые имеют полномочия участвовать в ходе подготовки проведения избирательного процесса.

За этот период, в соответствии с требованиями закона проведены два выбора Президента РК, два выбора депутатов обеих палат парламента (Сената и Мажилиса), маслихатов всех уровней, Республиканский референдум и выборы акима города районного значения, села, поселка, акимов сельских округов и районов.

Сергали Омирзакович, в связи с прекращением полномочий членов избирательных комиссий бывшего созыва в 2024 году были избраны новые составы территориальных и участковых избирательных комиссий. Какое Ваше мнение об их качественном составе?

Во-первых, в соответствии с Законом РК О выборах новые составы избирательных комиссий формируются маслихатами по предложению политических партий и общественных организаций.

72,6 процента членов комиссии, избранных в составы территориальных избирательных комиссий, являются переизбранными, а 27,4 процента – впервые.

Стоит отметить, что состав территориальных избирательных комиссий сформирован в соответствии с квалификационными требованиями, утвержденными Центральной избирательной комиссией РК на основании изменений, внесенных в Закон РК О выборах.

80 процентов членов комиссии, избранных в составы участковых избирательных комиссий, были переизбраны, впервые избранных – 20 процентов.

Конечно, еще рано высказывать мнение о качественном составе членов комиссии, избранных впервые.

Главное — это их ответственность перед обществом и законом.

В настоящее время Центральной избирательной комиссией РК и областной избирательной комиссией проводятся периодические тренинги, семинары-тренинги, деловые игры и другие мероприятия для вновь избранных членов комиссии с целью повышения их профессионального уровня.

Далее, в ходе организации избирательного процесса, можно будет сказать свое мнение об их профессиональном уровне.

Второе изменение, в Послании Президента Республики Казахстан К. Токаева от 1 сентября 2020 года «КАЗАХСТАН В НОВЫХ УСЛОВИЯХ: ПЕРИОД ДЕЙСТВИЙ», определена необходимость формирования акимов путем прямых народных выборов, в результате которой укрепится обратная связь между акимами и населением.

В этой связи, в 2021 году внесены изменения и дополнения в Конституционный закон «О выборах в Республике Казахстан», где право избирать акимов передано непосредственно населению.

В целом, с 2021 года в области прошли прямые выборы акимов 135 городов районного значения и сельских округов.

В ходе выдвижения кандидатов значительно возросла активность самовыдвижения граждан вместе с политическими партиями. Это говорит о том, что в 135 округах зарегистрировано 516 заявлений от кандидатов в акимы села.

В ходе подготовки к проведению выборов акимов 135 городов и сельских округов районного значения в избирательных округах, заручившись поддержкой одного процента избирателей, самовыдвиженцами выступили 391 человек, из них акимами села избрано 31 гражданина или 30 процентов от общего числа избранных акимов.

Впервые в прошлом году в пилотном режиме прошли выборы акимов Жуалынского и Т. Рыскуловского районов.

На этих выборах была высокая активность со стороны политических партий и самовыдвиженцев.

Этот процесс демократизации общества влияет на избрание граждан в органы местного самоуправления, формируя новую политическую культуру избирателей и обеспечивая прозрачность выборов.

Как вы думаете о профессиональном уровне вновь избранных акимов?

Избранные сельские и районные акимы должны руководить возглавляемыми ими округами, районами в ходе выполнения принятых государством программ по повышению благосостояния населения.

Для этого им нужны знания, рассудительность, целеустремленность и ответственность.

Только тогда они смогут располагать доверием и поддержкой народа.

Какие изменения были внесены по выборам депутатов Мажилиса Парламента и маслихатов всех уровней?

При этом в изменениях, внесенных в Конституционный закон «О выборах в Республике Казахстан», право формировать, то есть избирать состав  депутатского корпуса предоставляется не только политическим партиям но и избирателям.

Также при распределении депутатских мандатов было определено три категорий: женщины, молодежь и люди с ограниченными возможностями должны составлять не менее 30 процентов от общего количества депутатских мандатов, представленных политическими партиями.

В прошлом году в республике прошли выборы депутатов Мажилиса Парламента и маслихатов всех уровней.

Особенность данных выборов заключалась в том, что выбор вновь избираемого депутатского корпуса был предоставлен населению в целом, кроме политических партий.

Корпус депутатов Мажилиса и областного маслихата сформирован по смешанной избирательной системе, т. е. выдвижение кандидатов сформировано по партийным спискам и по одномандатным территориальным округам.

При этом городские и районные маслихаты избирались по одномандатным округам по полностью мажоритарной системе. То есть, есть полное основание говорить о том, что были всеобщие выборы.

На сколько активно в избирательном процессе региона участвуют общественно-политические институты, и какова их гражданская позиция?

Конечно, политические реформы проводимые в нашей стране, как я уже говорил, дают реальные возможности избирателям напрямую участвовать и делать свой выбор в электоральном периоде, а также в процессах принятия решений исполнительными органами на местах.

Думаю, такие позитивные изменения мотивируют общественные организации и политические партии региона к более активной работе.

В качестве аргумента следует отметить, что в период выборов сельских акимов, проведенные в 135 округах области, в качестве кандидатов от политических партий выдвинуто 125 граждан. Из них 104 избраны акимами села.

Однако, хотелось бы рекомендовать представителям общественных институтов региона о необходимости планомерной и качественной работе в ходе формирования и подбора своих кандидатов.

Следует отметить, что большую роль в проведении выборов в соответствии с требованиями закона и обеспечении их прозрачности, занимает активная позиция наблюдателей.

К примеру, на выборах Мажилиса Парламента и депутатов маслихатов всех уровней приняли участие 5202 доверенных лица кандидатов и наблюдателей от политических партий, других аккредитованных общественных объединений, некоммерческих организаций, иностранных государств и международных организаций, а также представителей СМИ. Как я уже упоминал, именно наблюдатели выявили ряд  нарушений в ходе выборов.

Главное задача  наблюдателей и организаторов избирательного процесса — провести выборы в соответствии с требованиями закона, обеспечивая прозрачность выборов.

Мы должны это правильно понимать…

В целом, какие условия созданы для участия избирателей в выборах или какие новые технологии и методы используются?

В законе о выборах четко определено понятие о создании максимального удобства и условия для избирателей на избирательных участках с учетом тех или иных обстоятельств.

На сегодняшний день все 505 избирательных участков, созданных на территории области, соответствуют требованиям законодательства.

На всех участках созданы условия для граждан с ограниченными возможностями.

Каждый избиратель вправе зарегистрироваться в качестве избирателя в соответствующем местном исполнительном органе с момента объявления или назначения выборов (в срок до 30 дней до дня голосования).

Избирательные комиссии используют возможности общедоступных телекоммуникационных сетей в работе с избирателями.

Например, в прошедших выборных кампаниях, организованных Центральной избирательной комиссией, мероприятия по максимальному информированию граждан о выборах проводятся посредством рассылки СМС сообщений операторами сотовых связей.

Кроме того, работа по уточнению списков избирателей до выборов проводятся в колл-центрах, созданных в акиматах, и в день голосования участковыми избирательными комиссиями через онлайн-сервисы на портале Egov.

В ходе подготовки и проведения избирательного процесса в телекоммуникационных сетях, о которых вы говорите, со стороны наблюдателей выходят публикации о нарушениях закона, а также иски, скорее всего рассмотрены компетентными органами, какие решения по ним приняты?

Весной прошлого года состоялись выборы депутатов Мажилиса Парламента Республики Казахстан и депутатов маслихатов.

В ходе этой политической кампании со стороны кандидатов в суды поступило 14 исков. Из них: 10 поступили от кандидатов в депутаты районного маслихата, 2-областного маслихата и 2-Мажилиса Парламента РК.

По содержанию: по расхождениям данных в декларации – 3, по факту не снятого коррупционного взыскания и наличию непогашенного судебного решения — 2, 1 факт касательно начала агитационной работы до назначенного периода, и 8 факта по несогласию с итогами голосования. Все иски были полностью рассмотрены в судах. В соответствии с законом вышли постановления суда об оставлении исковых заявлений без удовлетворения. Всего по итогам пилотных выборов акимов двух районов, состоявшихся 5 ноября 2023 года, поступило 4 исковых заявления, причина которых: несоответствие требованиям законодательства в сфере государственной службы. То есть по несогласию с протоколом комиссии о несоответствии кандидата.

По выборам акима села поступило 1 исковое заявление. В нем говорится о несогласии кандидата с протоколом избирательной комиссии о несоответствии требованиям законодательства в сфере государственной службы.

Вынесено решение суда по оставлению иска заявителя без удовлетворения.

По обвинению и несогласию с избирательными комиссиями в суд поступило 1 исковое заявление. Избирательные комиссии в рамках закона доказали законность своей работы через суд, а кандидату разъяснили требования закона во время судебного процесса.

В Жамбылскую областную избирательную комиссию в 2023 году поступило 80 жалоб, из них 49 жалоб зарегистрировано на выборах депутатов Мажилиса и маслихатов всех уровней, состоявшихся 19 марта 2023 года.

На выборах акимов районов 5 ноября 2023 года рассмотрено 17 жалоб. В связи с несоответствием содержания требованиям законодательства в сфере государственной службы. 14 жалоб поступили от других участников избирательного процесса.

В день голосования бывают разные ситуации. Так, в избирательных кампаниях прошлого года произошло 15 фактов нарушения закона и процедурного характера, каждый случай рассматривался индивидуально, при выявлении нарушении в отношении участников выборов были составлены протокола о дисциплинарной ответственности со стороны государственных органов. Также была проведена разъяснительная работа.

Все обращения были рассмотрены в установленные законом сроки и даны соответствующие ответы заявителям.

Поступление общих жалоб свидетельствует о повышении политической грамотности, интереса к выборам среди избирателей, а с другой стороны, повышает ответственность и опыт органов, организующих избирательный процесс.

Поскольку выборы представляют собой публичную политическую кампанию, неизбежно возникнет большая конкурентная атмосфера со стороны всех государственных органов, неправительственных организаций, политических партий, наблюдателей и доверенных лиц. Это явления, которые отражаются в практике выборов, проводимых во всех развитых странах.

Поэтому право на выбор представителей любых сторон внутри общества не должно быть ограничено. Нашей целью является постоянное совершенствование избирательного процесса в соответствии с современными требованиями на основе проводимой в стране политической реформы под руководством Президента Республики Казахстан К. Токаева.

Беседовал:

 Ергали НУРГАЛИЕВ,

«Знамя труда»

 27 января 2024 года.

Leave A Reply

Your email address will not be published.